Pages

Showing posts with label land reform. Show all posts
Showing posts with label land reform. Show all posts

Tuesday, July 22, 2025

A Proposal for Land Reform in Bihar: Addressing Inequality and Empowering Farmers


A Proposal for Land Reform in Bihar: Addressing Inequality and Empowering Farmers

Land inequality continues to be a major obstacle to economic development and social equity in Bihar—one of India’s most densely populated and agrarian states. With assembly elections approaching, this is a pivotal moment to push for a transformative, equitable, and politically feasible land reform agenda. A robust land reform program can reduce rural poverty, enhance agricultural productivity, and restructure Bihar’s deeply hierarchical land ownership patterns.

Drawing from global best practices, Indian state-level experiences, and the latest data on Bihar’s agrarian economy, this proposal outlines a comprehensive land reform blueprint along with a political strategy to implement it through electoral and legislative channels.

The Current Landscape of Land Ownership in Bihar

Bihar’s rural economy is shaped by extreme disparities in land ownership:

  • According to BAMCEF estimates, just four upper castes—Bhumihars, Rajputs, Brahmins, and Kayasthas—who constitute only 15% of the population, control nearly 78% of agricultural land.

  • NITI Aayog (2019) reports that over 56% of rural households in Bihar are landless.

  • The average landholding in Bihar is only 0.58 hectares, significantly lower than the national average of 1.08 hectares (2015–16 NSSO data).

These figures reveal a deeply inequitable land system that inhibits economies of scale, perpetuates intergenerational poverty, and limits investment in productivity-enhancing practices. Previous reform attempts—such as the Zamindari Abolition Act (post-1947) and land ceiling laws—largely failed due to weak implementation, legal ambiguities, benami (proxy) landholdings, and elite resistance.

Global Lessons for Bihar’s Land Reform Strategy

1. South Korea and Taiwan (Post-WWII Land Reforms)

Both countries broke up large estates and imposed strict land ceilings (e.g., 3 hectares in South Korea), redistributing surplus land to tenant farmers. Landlords received compensation, and reforms were implemented through strong state capacity and political will. The results were rapid increases in agricultural productivity and rural purchasing power—catalyzing their industrial revolutions.

Key Takeaway for Bihar: Impose strict ceilings, redistribute surplus land equitably, and ensure compensation to avoid elite pushback.

2. Bolivia’s Agrarian Revolution (1952)

Following its revolution, Bolivia redistributed 92% of cultivable land held by large estates to indigenous farmers. Peasant unions and grassroots mobilization played a critical role, with over 45% of peasant families receiving land titles by 1970.

Key Takeaway for Bihar: Mobilize grassroots support through civil society, especially among Dalit and backward-caste communities.

3. Paraguay’s Land Reform Failures

In contrast, Paraguay’s top-down land programs were marred by elite capture and corruption. As of 2008, 80% of farmland was owned by just 1.6% of landowners, reflecting the dangers of poorly enforced reforms.

Key Takeaway for Bihar: Build strong enforcement mechanisms and transparent land titling systems to prevent misuse and elite capture.

Lessons from Indian States: What Works, What Doesn’t

1. West Bengal’s Operation Barga (1977)

Led by the Left Front, this landmark reform registered over 1.5 million sharecroppers, providing tenure security and increasing their share of produce. It reduced rural poverty and proved that political will and administrative coordination can yield tangible benefits.

Relevance to Bihar: A similar tenancy rights program, tailored to local conditions, can empower tenant farmers and reduce precarity.

2. Kerala’s Land and Cooperative Reforms

Kerala eliminated absentee landlordism, redistributed land, and supported cooperatives such as Kudumbashree to promote collective farming and enterprise development among women.

Relevance to Bihar: Cooperative models can help smallholders achieve scale and market integration.

3. Bihar’s Missed Opportunities

Despite early enthusiasm, Bihar’s land reforms were undercut by loopholes (e.g., ambiguous definitions of “personal cultivation”), poor land records, and political resistance from dominant caste landowners.

Relevance to Bihar: Without robust legal frameworks, digital land records, and strong political commitment, reform efforts will falter again.

A Comprehensive Land Reform Strategy for Bihar

1. Strengthen and Enforce Land Ceiling Laws

  • New Ceilings: Amend state laws to cap landholdings at 10–15 acres for irrigated land and 25–30 acres for dryland.

  • Fair Redistribution: Acquire surplus land and redistribute 0.5–1 acre to each landless household, prioritizing Dalits, women, and backward castes.

  • Constitutional Protection: Include land redistribution laws in the Ninth Schedule to prevent judicial reversals, as done in West Bengal and Tamil Nadu.

2. Implement Tenancy Reforms

  • Bihar Barga Program: Create a sharecropper registry modeled on Operation Barga. Legalize tenancy with regulated rents (20–25% of produce).

  • Ownership Incentives: After 10+ years of documented cultivation, tenants should receive ownership rights to encourage investment and long-term planning.

3. Modernize Land Records

  • Digitization Drive: Accelerate DILRMP implementation using drones, satellite imaging, and blockchain-based records.

  • SVAMITVA Expansion: Extend the Centre’s SVAMITVA scheme to all rural properties, issuing title deeds and reducing land disputes.

4. Encourage Cooperative Farming

  • Promote Farmer Producer Organizations (FPOs) and Self-Help Groups (SHGs) to consolidate fragmented plots, access bulk inputs, and negotiate fairer prices.

  • Leverage Kerala’s Kudumbashree experience to support women-led cooperatives and local agri-enterprises.

5. Support Services for Marginal Farmers

  • Ensure newly allotted farmers receive subsidized inputs, access to credit, and training in sustainable practices like organic farming, agroforestry, and crop diversification.

6. Public Land for Rural Development

  • Allocate unutilized government land for community infrastructure: irrigation canals, agro-processing centers, grain storage, and digital access hubs.

  • Ensure transparent land acquisition and fair compensation under the LARR Act (2013).

Political Strategy: Turning Reform into a Winning Campaign

1. Campaign Messaging: Justice and Growth

  • Frame land reform as economic justice for Bihar’s 56% landless and a growth strategy to increase food security and employment.

  • Emphasize caste equity and rural prosperity, using case studies from West Bengal, Kerala, and even Bolivia.

2. Grassroots Mobilization

  • Build coalitions with local farmer unions, Dalit organizations, women’s groups, and NGOs.

  • Hold Jan Sunwais (public hearings) and padyatras (foot marches) in high-landlessness districts like Katihar, Gaya, and Araria.

3. Counter Elite Pushback

  • Highlight fair compensation models (e.g., South Korea).

  • Use data and visuals to expose land concentration: "15% control 78%"—make this a rallying cry.

4. Digital Outreach

  • Use social media campaigns on X (formerly Twitter), Facebook, and WhatsApp.

  • Promote reform success stories with short videos, reels, infographics, and local influencers.

Legislative Roadmap for Implementation

1. Assemble a Reform Coalition

  • Partner with progressive and backward-caste parties in the Bihar Assembly.

  • Align with central government policies (DILRMP, SVAMITVA) to unlock funding and institutional backing.

2. Pilot First, Scale Later

  • Launch pilot programs in select blocks with high landlessness.

  • Monitor outcomes, publish data transparently, and use results to build legislative momentum.

3. Ensure Transparency and Legal Protection

  • Set up independent land tribunals with local representation.

  • Mandate monthly dashboards of land reform progress on a public portal.

  • Shield reforms with the Ninth Schedule and invest in legal aid for tenants and marginalized beneficiaries.

Conclusion: Bihar’s Moment for Agrarian Justice

Land inequality is both Bihar’s greatest injustice and its biggest untapped opportunity. With political courage and strategic execution, Bihar can rewrite its rural narrative—moving from a legacy of Zamindari and caste dominance to one of empowerment, equity, and prosperity.

Land reform is not just about hectares and yield—it is about dignity, opportunity, and economic transformation. From South Korea to West Bengal, the roadmap is clear. Bihar must now follow it.

Call to Action

As Bihar heads toward a pivotal election, let us demand a vision rooted in fairness and progress. Land to the tiller, justice to the landless—this is the promise of a new Bihar.

๐Ÿ” Share this vision.
๐Ÿ“ข Amplify the call.
๐Ÿง‘‍๐ŸŒพ Join the movement for agrarian justice.

#LandReformBihar #Bihar2025 #JusticeForFarmers #JanSuraaj




เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคธ्เคคाเคต: เค…เคธเคฎाเคจเคคा เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธเคถเค•्เคค เคฌเคจाเคจा

เคญूเคฎि เค•ी เค…เคธเคฎाเคจเคคा เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เค†เคฐ्เคฅिเค• เคตिเค•ाเคธ เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เค•े เคฐाเคธ्เคคे เคฎें เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เคฌाเคงा เคฌเคจी เคนुเคˆ เคนै। เคญाเคฐเคค เค•े เคธเคฌเคธे เค˜เคจी เค†เคฌाเคฆी เคตाเคฒे เค”เคฐ เค•ृเคทि-เคช्เคฐเคงाเคจ เคฐाเคœ्เคฏों เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคตिเคงाเคจเคธเคญा เคšुเคจाเคต เคจเคœ़เคฆीเค• เคนैं — เคฏเคน เคตเคน เค•्เคทเคฃ เคนै เคœเคฌ เคเค• เคธाเคนเคธिเค•, เคจ्เคฏाเคฏเคชूเคฐ्เคฃ เค”เคฐ เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคเคœेंเคกा เคธाเคฎเคจे เคฒाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคเค• เคช्เคฐเคญाเคตी เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคจ เค•ेเคตเคฒ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค—เคฐीเคฌी เค•ो เค•เคฎ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เค•ृเคทि เค‰เคค्เคชाเคฆเค•เคคा เค•ो เคญी เคฌเคข़ा เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคœाเคคीเคฏ-เคธाเคฎाเคœिเค• เค…เคธเคฎाเคจเคคाเค“ं เค•ो เคฎिเคŸा เคธเค•เคคा เคนै।

เคฏเคน เคช्เคฐเคธ्เคคाเคต เคตैเคถ्เคตिเค• เค…เคจुเคญเคตों, เค…เคจ्เคฏ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœ्เคฏों เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เค”เคฐ เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคญूเคฎि เคธंเคฐเคšเคจा เค•े เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै। เคธाเคฅ เคนी เค‡เคธเคฎें เคšुเคจाเคตी เค”เคฐ เคตिเคงाเคฏी เคฐเคฃเคจीเคคि เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนै เคœिเคธเคธे เค‡เคธ เคธुเคงाเคฐ เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคชเคฐ เค‰เคคाเคฐा เคœा เคธเค•े।

เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค•ी เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธ्เคฅिเคคि

  • BAMCEF เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคšाเคฐ เคŠंเคšी เคœाเคคिเคฏाँ — เคญूเคฎिเคนाเคฐ, เคฐाเคœเคชूเคค, เคฌ्เคฐाเคน्เคฎเคฃ เค”เคฐ เค•ाเคฏเคธ्เคฅ — เคœो เค•ुเคฒ เค†เคฌाเคฆी เค•ा เค•ेเคตเคฒ 15% เคนैं, เคตे 78% เค•ृเคทि เคญूเคฎि เคชเคฐ เค•เคฌ्เคœ़ा เคฐเค–เคคी เคนैं।

  • เคจीเคคि เค†เคฏोเค— เค•ी 2019 เค•ी เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เคฌเคคाเคคी เคนै เค•ि เคฌिเคนाเคฐ เค•े เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें 56% เคธे เค…เคงिเค• เคชเคฐिเคตाเคฐ เคญूเคฎिเคนीเคจ เคนैं।

  • 2015-16 เค•ी NSSO เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เค”เคธเคค เคญूเคฎि เคนोเคฒ्เคกिंเค— เค•ेเคตเคฒ 0.58 เคนेเค•्เคŸेเคฏเคฐ เคนै, เคœो เค•ि เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค”เคธเคค 1.08 เคนेเค•्เคŸेเคฏเคฐ เคธे เค•ाเคซी เค•เคฎ เคนै।

เค‡เคจ เค†ँเค•เคก़ों เคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เคญूเคฎि เค•ा เค…เคค्เคฏเคงिเค• เค•ेंเคฆ्เคฐीเค•เคฐเคฃ เคจ เค•ेเคตเคฒ เค†เคฐ्เคฅिเค• เค…เคธเคฎाเคจเคคा เค•ो เคฌเคจाเค เคฐเค–เคคा เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคค्เคชाเคฆเคจเคถीเคฒเคคा เค”เคฐ เคจिเคตेเคถ เค•ो เคญी เคนเคคोเคค्เคธाเคนिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เค‰เคจ्เคฎूเคฒเคจ เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ (1947) เค”เคฐ เคญू-เค…เคงिเค—्เคฐเคนเคฃ เคธीเคฎा เค•़ाเคจूเคจों เคœैเคธे เคชूเคฐ्เคต เคช्เคฐเคฏाเคธ, เค•เคฎเคœोเคฐ เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ, เค•ाเคจूเคจी เค–ाเคฎिเคฏों, เคฌेเคจाเคฎी เคœ़เคฎीเคจ เค”เคฐ เคช्เคฐเคญुเคค्เคตเคถाเคฒी เคœाเคคिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคคिเคฐोเคง เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เคธเคซเคฒ เคฐเคนे।

เคตैเคถ्เคตिเค• เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों เคธे เคธीเค–

1. เคฆเค•्เคทिเคฃ เค•ोเคฐिเคฏा เค”เคฐ เคคाเค‡เคตाเคจ (เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคตिเคถ्เคต เคฏुเคฆ्เคง เค•े เคฌाเคฆ)

เค‡เคจ เคฆेเคถों เคฎें เคฌเคก़े เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•ी เคญूเคฎि เค•ो เค›ोเคŸे เค•िเคธाเคจों เคฎें เคฌाँเคŸ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เคŠเคชเคฐी เคธीเคฎा (เคœैเคธे เคฆเค•्เคทिเคฃ เค•ोเคฐिเคฏा เคฎें 3 เคนेเค•्เคŸेเคฏเคฐ) เคคเคฏ เค•ी เค—เคˆ เค”เคฐ เคญूเคธ्เคตाเคฎिเคฏों เค•ो เคจ्เคฏूเคจเคคเคฎ เคฎुเค†เคตเคœ़ा เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธเคธे เค•ृเคทि เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคฐเคฏ เคถเค•्เคคि เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคนुเคˆ।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เคธเค–्เคค เคญू-เคธीเคฎा เคฒाเค—ू เค•เคฐें, เคญूเคฎि เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ เค•เคฐें, เค”เคฐ เค‰เคšिเคค เคฎुเค†เคตเคœ़ा เคฆें।

2. เคฌोเคฒिเคตिเคฏा (1952 เค•ी เค•्เคฐांเคคि)

เคฌोเคฒिเคตिเคฏा เคจे เค…เคชเคจी 92% เค•ृเคทि เคฏोเค—्เคฏ เคญूเคฎि เค•ो เคธ्เคตเคฆेเคถी เค•िเคธाเคจों เคฎें เคฌाँเคŸ เคฆिเคฏा। เค•िเคธाเคจ เคฏूเคจिเคฏเคจ เค”เคฐ เคœเคฎीเคจी เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค‡เคธ เคธुเคงाเคฐ เค•ी เคฐीเคข़ เคฌเคจे।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เคฆเคฒिเคคों เค”เคฐ เคชिเค›เคก़े เคตเคฐ्เค—ों เค•ो เคธंเค—เค िเคค เค•เคฐ เคœเคจเคญाเค—ीเคฆाเคฐी เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐें।

3. เคชเคฐाเค—्เคตे เค•ी เค…เคธเคซเคฒเคคा

เคฏเคนां เคญ्เคฐเคท्เคŸाเคšाเคฐ เค”เคฐ เค…เคญिเคœाเคค เคตเคฐ्เค— เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคฌेเคšเคจे เค•ी เคตเคœเคน เคธे เคธुเคงाเคฐ เคตिเคซเคฒ เคนो เค—เค। 2008 เคคเค• 1.6% เคฒोเค—ों เค•े เคชाเคธ 80% เค•ृเคทि เคญूเคฎि เคฅी।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा, เคกिเคœिเคŸเคฒ เคฐिเค•ॉเคฐ्เคก เค”เคฐ เค•ाเคจूเคจी เคจिเค—เคฐाเคจी เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐें।

เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคœ्เคฏों เค•े เค…เคจुเคญเคต: เคธเคซเคฒเคคा เค”เคฐ เคตिเคซเคฒเคคा เคธे เคธเคฌเค•

1. เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฌंเค—ाเคฒ เค•ा เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌเคฐ्เค—ा

1977 เคฎें เคถुเคฐू เค‡เคธ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคฎें เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•ाเคจूเคจी เคฎाเคจ्เคฏเคคा เค”เคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा เคฆी เค—เคˆ। เค‡เคธเคธे เค‰เคค्เคชाเคฆเค•เคคा เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค—เคฐीเคฌी เคฎें เค—िเคฐाเคตเคŸ เค†เคˆ।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐी เค•ो เคตैเคง เคฌเคจाเค•เคฐ เค”เคฐ เค•िเคฐाเคฏा เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐ เค•िเคธाเคจ เค•ो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆें।

2. เค•ेเคฐเคฒ เค•े เคญूเคฎि เค”เคฐ เคธเคนเค•ाเคฐी เคธुเคงाเคฐ

เค•ेเคฐเคฒ เคจे เคฌिเคšौเคฒिเคฏों เค•ो เคนเคŸाเค•เคฐ เคœ़เคฎीเคจ เคธीเคงे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคฆी। เคธाเคฅ เคนी เค•ुเคกुเคฎ्เคฌเคถ्เคฐी เคœैเคธी เคธเคนเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเคं เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•ीं เคœिเคธเคธे เคฎเคนिเคฒा เค•िเคธाเคจ เคญी เค†เคฐ्เคฅिเค• เคฐूเคช เคธे เคธเคถเค•्เคค เคนुเคˆं।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เค›ोเคŸे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธंเค—เค िเคค เค•เคฐ เคธเคนเค•ाเคฐी เคฎॉเคกเคฒ เค…เคชเคจाเคं।

3. เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เค…เคธเคซเคฒเคคा

เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เค‰เคจ्เคฎूเคฒเคจ เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ, เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคฒाเค—ू เคจเคนीं เคนो เคธเค•े। “เคจिเคœी เค–ेเคคी” เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा เค…เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฅी เค”เคฐ เคฌेเคจाเคฎी เคœ़เคฎीเคจ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฐเคตाเคˆ เคจเคนीं เคนुเคˆ।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธीเค–: เคธเค–्เคค เค•़ाเคจूเคจ, เคธ्เคชเคท्เคŸ เคชเคฐिเคญाเคทाเคँ, เค”เคฐ เคฎเคœเคฌूเคค เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เคšाเคนिเค।

เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ी เคต्เคฏाเคชเค• เคฐเคฃเคจीเคคि

1. เคญू-เคธीเคฎा เค•़ाเคจूเคจों เค•ो เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐें

  • เคธीเคฎा เคคเคฏ เค•เคฐें: เคธिंเคšिเคค เคญूเคฎि เคชเคฐ 10–15 เคเค•เคก़ เค”เคฐ เค…เคธिंเคšिเคค เคญूเคฎि เคชเคฐ 25–30 เคเค•เคก़ เค•ी เคธीเคฎा เคฒाเค—ू เค•เคฐें।

  • เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ: เคฆเคฒिเคคों, เคชिเค›เคก़ों เค”เคฐ เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ो 0.5–1 เคเค•เคก़ เคœ़เคฎीเคจ เคฆें। เค‰เคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคธाเคฎเคจे เคฐเค–ें।

  • เคธंเคตैเคงाเคจिเค• เคธुเคฐเค•्เคทा: เค‡เคจ เค•़ाเคจूเคจों เค•ो เคธंเคตिเคงाเคจ เค•ी เคจौंเคตी เค…เคจुเคธूเคšी เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐें।

2. เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐी เคฎें เคธुเคงाเคฐ

  • เคฐเคœिเคธ्เคŸ्เคฐेเคถเคจ: เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฌंเค—ाเคฒ เค•े เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌเคฐ्เค—ा เค•ी เคคเคฐ्เคœ़ เคชเคฐ เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เค•िเคฐाเคฏेเคฆाเคฐों เค•ा เคฐเคœिเคธ्เคŸ्เคฐेเคถเคจ เค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคธुเคฐเค•्เคทा เคฆें।

  • เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค…เคงिเค•ाเคฐ: 10 เคธाเคฒ เคธे เคœ़เคฎीเคจ เคชเคฐ เค–ेเคคी เค•เคฐ เคฐเคนे เค•िเคฐाเคฏेเคฆाเคฐों เค•ो เคฎाเคฒिเค•ाเคจा เคนเค•़ เคฆें।

3. เคญूเคฎि เค…เคญिเคฒेเค–ों เค•ा เคกिเคœिเคŸเคฒीเค•เคฐเคฃ

  • DILRMP เค•ो เคคेเคœ़ी เคธे เคฒाเค—ू เค•เคฐें, เค‰เคชเค—्เคฐเคน เคšिเคค्เคฐเคฃ เค”เคฐ GPS เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ।

  • SVAMITVA เคฏोเคœเคจा เค•ो เคฌเคข़ाเคं เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ो เคธंเคชเคค्เคคि เค•ाเคฐ्เคก เคฆें।

4. เคธเคนเค•ाเคฐी เค–ेเคคी เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆें

  • FPOs เค”เคฐ SHGs เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค›ोเคŸे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคœोเคก़ें, เคธंเคธाเคงเคจों เค•ो เคธाเคा เค•เคฐें, เค”เคฐ เคฌाเคœ़ाเคฐ เคธे เคฌेเคนเคคเคฐ เคธौเคฆे เค•เคฐें।

  • เค•ेเคฐเคฒ เค•े เค•ुเคกुเคฎ्เคฌเคถ्เคฐी เคฎॉเคกเคฒ เคธे เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคฒें।

5. เคฒเค˜ु เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ

  • เคฌीเคœ, เค–ाเคฆ, เคธिंเคšाเคˆ เคœैเคธे เค‡เคจเคชुเคŸ เคชเคฐ เคธเคฌ्เคธिเคกी เคฆें เค”เคฐ เคฌैंเค• เค‹เคฃ เค•ी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•เคฐें।

  • เคœैเคตिเค• เค–ेเคคी เค”เคฐ เคซเคธเคฒ เคตिเคตिเคงीเค•เคฐเคฃ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆें।

6. เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เค‰เคชเคฏोเค—

  • เค—ैเคฐ-เค‰เคชเคฏोเค—ी เคธเคฐเค•ाเคฐी เคญूเคฎि เค•ो เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค‡ंเคซ्เคฐाเคธ्เคŸ्เคฐเค•्เคšเคฐ (เคจเคนเคฐें, เค•ृเคทि-เคช्เคฐเคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เค•ेंเคฆ्เคฐ) เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐें।

  • เคญूเคฎि เค…เคงिเค—्เคฐเคนเคฃ เค”เคฐ เคฎुเค†เคตเคœ़े เคฎें เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เคฐเค–ें (LARR เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ 2013 เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ)।

เคšुเคจाเคตी เค”เคฐ เคตिเคงाเคฏी เคฐเคฃเคจीเคคि

เคšुเคจाเคตी เคฐเคฃเคจीเคคि: เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคธंเคฆेเคถ

  • 56% เคญूเคฎिเคนीเคจ เค—्เคฐाเคฎीเคฃों เค•ो เค†เคฐ्เคฅिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•ा เคตाเคฆा เคฆें।

  • เคœाเคคीเคฏ-เคธाเคฎाเคœिเค• เคธเคฎाเคจเคคा เค•ो เคธाเคฎเคจे เคฐเค–เค•เคฐ เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคँ।

  • เค›ोเคŸे เค•िเคธाเคจों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ, เคœैเคธे เคฏूเคชी เค•े เคฐाเคงेเคถ्เคฏाเคฎ, เคธे เคธीเค– เคฒें — เค•ेเคตเคฒ เคœ़เคฎीเคจ เคฆेเคจा เค•ाเคซ़ी เคจเคนीं, เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคœ़เคฐूเคฐी เคนै।

เคœเคฎीเคจी เค…เคญिเคฏाเคจ

  • เค•िเคธाเคจ เคธंเค—เค เคจों, เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•े เคธเคฎूเคนों, เคฆเคฒिเคค เค†ंเคฆोเคฒเคจों เค”เคฐ NGOs เค•े เคธाเคฅ เค—เค เคœोเคก़ เค•เคฐें।

  • เคชเคฆเคฏाเคค्เคฐा, เคœเคจ เคธुเคจเคตाเคˆ เค”เคฐ เค—ांเคตों เคฎें เคถिเคตिเคฐ เคฒเค—ाเคं।

เคช्เคฐเคคिเคฐोเคง เค•ा เคธाเคฎเคจा

  • เคŠँเคšी เคœाเคคिเคฏों เค•ो เค‰เคšिเคค เคฎुเค†เคตเคœ़े เค•ा เคตाเคฆा เคฆें।

  • เค†ँเค•เคก़ों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค…เคธเคฎाเคจเคคा เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐें: “15% เคฒोเค—ों เค•े เคชाเคธ 78% เคœ़เคฎीเคจ” — เค‡เคธे เคšुเคจाเคตी เคจाเคฐा เคฌเคจाเคं।

เคกिเคœिเคŸเคฒ เค†เค‰เคŸเคฐीเคš

  • เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा เคชเคฐ เคธเคซเคฒ เคฐाเคœ्เคฏों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค”เคฐ เคตिเคœ़ुเค…เคฒ्เคธ เคธाเคा เค•เคฐें।

  • เคฏुเคตाเค“ं เค”เคฐ เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•े เคฒिเค เคตीเคกिเคฏो, เค‡เคจ्เคซोเค—्เคฐाเคซ़िเค•्เคธ เค”เคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคญाเคทाเค“ं เคฎें เค•ंเคŸेंเคŸ เคฌเคจाเคं।

เคตिเคงाเคฏी เคฏोเคœเคจा

1. เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค—เค เคฌंเคงเคจ เคฌเคจाเคँ

  • เคชिเค›เคก़े เคตเคฐ्เค—ों เค”เคฐ เคฆเคฒिเคคों เค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคชाเคฐ्เคŸिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เค—เค เคœोเคก़ เค•เคฐें।

  • เค•ेंเคฆ्เคฐ เค•ी เคฏोเคœเคจाเค“ं (DILRMP, SVAMITVA) เคธे เคคाเคฒเคฎेเคฒ เคฌिเค ाเค•เคฐ เคตिเคค्เคคीเคฏ เค”เคฐ เคคเค•เคจीเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐें।

2. เคชाเคฏเคฒเคŸ เคฏोเคœเคจा

  • เคชเคนเคฒे เค‰เคจ เคœ़िเคฒों เคฎें เคชाเคฏเคฒเคŸ เคšเคฒाเคं เคœเคนां เคญूเคฎिเคนीเคจเคคा เค…เคงिเค• เคนै (เคœैเคธे เค•เคŸिเคนाเคฐ, เค—เคฏा)।

  • เคชเคฐिเคฃाเคฎों เค•ा เคช्เคฐเคšाเคฐ เค•เคฐें เค”เคฐ เคตिเคงाเคจเคธเคญा เคฎें เคธुเคงाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคœुเคŸाเคं।

3. เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถी เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ

  • เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เคตाเคฒी เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคญूเคฎि เคŸ्เคฐिเคฌ्เคฏूเคจเคฒ เคฌเคจाเคं।

  • เคเค• เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคชोเคฐ्เคŸเคฒ เคชเคฐ เคฎाเคธिเค• เคช्เคฐเค—เคคि เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เคธाเคा เค•เคฐें।

4. เค•ाเคจूเคจी เคธुเคฐเค•्เคทा

  • เคธुเคงाเคฐों เค•ो เคจौंเคตी เค…เคจुเคธूเคšी เคฎें เคฐเค–ें।

  • เคญूเคฎिเคนीเคจों เค”เคฐ เค•िเคฐाเคฏेเคฆाเคฐों เค•ो เคจ्เคฏाเคฏिเค• เคธเคนाเคฏเคคा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคं।

เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท: เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ा เคธเคฎเคฏ เค† เค—เคฏा เคนै

เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ेเคตเคฒ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคฎुเคฆ्เคฆा เคจเคนीं เคนै — เคฏเคน เคธाเคฎाเคœिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคธเคฌเคธे เคœ़เคฐूเคฐी เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคนै। เคฆुเคจिเคฏा เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เค•เคˆ เคนिเคธ्เคธों เคธे เคนเคฎें เคฆिเคถा เคฎिเคฒ เคšुเค•ी เคนै। เค…เคฌ เคฌिเคนाเคฐ เค•ो เคจेเคคृเคค्เคต เค•เคฐเคจा เคนै।

เคฏเคฆि เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค‡เคš्เค›ाเคถเค•्เคคि เค”เคฐ เคœเคจเคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคœुเคก़ เคœाเค, เคคो เคฌिเคนाเคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•ा เคจเคฏा เคฎॉเคกเคฒ เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै।

เค†เคน्เคตाเคจ: เคฌเคฆเคฒाเคต เค•ी เคฎांเค— เค•เคฐें

เคฌिเคนाเคฐ เคšुเคจाเคต เค•ी เค“เคฐ เคฌเคข़ เคฐเคนा เคนै — เคฏเคน เคธเคฎเคฏ เคนै เค‰เคธ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคฎांเค— เค•เคฐเคจे เค•ा เคœเคนां เคนเคฐ เค•िเคธाเคจ เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคฎिเคฒे।
เคนเคฐ เค–ेเคค เค•ो เคนเค•़, เคนเคฐ เคนाเคฅ เค•ो เคœ़िเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी।

๐Ÿ” เค‡เคธ เคตिเคœ़เคจ เค•ो เคธाเคा เค•เคฐें
๐Ÿ“ข เคœเคจเคšेเคคเคจा เคซैเคฒाเคं
๐Ÿง‘‍๐ŸŒพ เคญूเคฎि เคจ्เคฏाเคฏ เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค•ा เคนिเคธ्เคธा เคฌเคจें

#เคญूเคฎिเคธुเคงाเคฐเคฌिเคนाเคฐ #Bihar2025 #เค•िเคธाเคจों_เค•ो_เคœเคฎीเคจ #JanSuraaj

Can Prashant Kishor Leap from 15% to 40%? A Critical Look at Jan Suraaj’s Path to Power

The Bihar Equation: Why Prashant Kishor Must Embrace the Bipolar Reality and Lead the NDA
India’s Moment: How Bureaucratic Reform and Meritocratic Politics Can Outperform China
Protected Sectors Of The US Economy
The Problem with Traditional Collateral
Advantages of CBDCs over Cryptocurrencies
Would Leninism Have Been Incomprehensible to Karl Marx?
Russia Needs a Guest Worker Program—And the World Should Pay Attention
Reimagining the United Nations: A 40-40-20 Vision for a Democratic World Order
A Roadmap to Peace in Ukraine: A Neutral UN-Led Path Forward Fewer Than 100 Companies Are Warming the Planet — And the Himalayas Are Paying the Price
From Colonial Empires to Data Empires: Understanding the Power Differential Then and Now

The Drum Report: Markets, Tariffs, and the Man in the Basement (novel)
World War III Is Unnecessary
Grounded Greatness: The Case For Smart Surface Transit In Future Cities
The Garden Of Last Debates (novel)
Deported (novel)
Empty Country (novel)
Trump’s Default: The Mist Of Empire (novel)
The 20% Growth Revolution: Nepal’s Path to Prosperity Through Kalkiism
Rethinking Trade: A Blueprint for a Just and Thriving Global Economy
The $500 Billion Pivot: How the India-US Alliance Can Reshape Global Trade
Trump’s Trade War
Peace For Taiwan Is Possible
Formula For Peace In Ukraine
A 2T Cut
Are We Frozen in Time?: Tech Progress, Social Stagnation
The Last Age of War, The First Age of Peace: Lord Kalki, Prophecies, and the Path to Global Redemption
AOC 2028: : The Future of American Progressivism

Lalu Prasad Yadav: The Paradox of Indian Politics – A Railway Miracle, a Bihar Tragedy
Land Reform Is the Magic Bullet for Bihar’s Future
Can Bihar Become a Hub for Textiles and Electronics? Exploring the Scope for Labor-Intensive Industries
Agro-Based Industries Most Suitable for Bihar: Harnessing the State’s Agricultural Potential
Manoj Bharti: Diplomat Turned Political Leader and Working President of Jan Suraaj Party
Bihar Assembly Election 2025: High-Stakes Battle Among NDA, Mahagathbandhan, and Jan Suraaj
Bihar: Land Reform That Pays for Itself
A Flourishing Bihar Through Inclusive Land Reform: The Case for Redistribution
Game Changers for Bihar: A Bold Vision for Transformation
Creating Massive Private Sector Jobs Across Bihar: The Prashant Kishor Formula


Data Colonization

A Concrete Five-Year Plan for Bihar
Prashant Kishor Must Be Jan Suraaj’s CM Candidate
Prashant Kishor: Bihar 2025
Can Meritocracy and Multiparty Democracy Coexist? Rethinking Elections for a Data-Driven Era
The Meritocratic Governance Party (MGP)

China: Meritocracy? Autocracy?

at No comments:
Labels: , , , ,

Friday, July 11, 2025

Land Reform Is the Magic Bullet for Bihar’s Future

Can Bihar Become a Hub for Textiles and Electronics? Exploring the Scope for Labor-Intensive Industries
Agro-Based Industries Most Suitable for Bihar: Harnessing the State’s Agricultural Potential
Manoj Bharti: Diplomat Turned Political Leader and Working President of Jan Suraaj Party Bihar Assembly Election 2025: High-Stakes Battle Among NDA, Mahagathbandhan, and Jan Suraaj
Bihar: Land Reform That Pays for Itself
A Flourishing Bihar Through Inclusive Land Reform: The Case for Redistribution
Game Changers for Bihar: A Bold Vision for Transformation
Creating Massive Private Sector Jobs Across Bihar: The Prashant Kishor Formula


Data Colonization

A Concrete Five-Year Plan for Bihar
Prashant Kishor Must Be Jan Suraaj’s CM Candidate
Prashant Kishor: Bihar 2025
Can Meritocracy and Multiparty Democracy Coexist? Rethinking Elections for a Data-Driven Era
The Meritocratic Governance Party (MGP)

China: Meritocracy? Autocracy?

 


Land Reform Is the Magic Bullet for Bihar’s Future

Bihar stands at the crossroads of potential transformation. With its rich historical legacy, fertile land, and hardworking population, the state has everything it needs to become an engine of economic growth—not just for itself, but for all of India. But there’s one foundational reform that could truly unlock this potential: land reform.

Contrary to the myths and fears often associated with land reform, this is not a call for class war or arbitrary redistribution. It is a call for common prosperity, rooted in modern technology, inclusive economic logic, and a clear vision for a new Bihar.

The Core Argument: Why Land Reform Makes Everyone Richer

Let’s take a hypothetical but plausible case.

Suppose your family owns 50 bighas of land in Bihar. Currently, land prices are about ₹30 lakh per bigha. That gives you a total land value of ₹15 crore. After land reform, let’s say the ceiling is set and excess land is redistributed. Now you’re left with 25 bighas, but because of reforms and the rapid development that follows—such as the arrival of roads, electricity, 5G, factories, and digital infrastructure—the land value jumps to ₹70 lakh per bigha.

Now your total land value is ₹17.5 crore. You’ve just become wealthier with less land. Why? Because development drives up the price of land, and land reform paves the way for equitable, broad-based development. And this isn’t just about valuation—the land becomes far more productive, generating higher income from rentals, partnerships, or commercial use.

That’s the win-win magic of smart, well-implemented land reform.

The Pillars of Bihar’s Land Revolution

1. Satellite-Based Land Digitization

Use satellite imagery and geospatial technologies to digitally demarcate every parcel of land in Bihar with precise coordinates. This reduces disputes, eliminates encroachments, and brings clarity.

2. Aadhaar-Linked Ownership

Every plot of land must be Aadhaar-linked, ensuring transparency and clear title. This will help banks confidently extend credit to landowners using land as collateral. Landless families who receive land can now start businesses, send their children to school, and break the cycle of poverty.

3. Universal Land Access

A goal must be set so every family owns at least a small parcel of land. This is not about hurting landowners—it’s about ensuring that everyone has a stake in the economy, and everyone contributes to and benefits from development.

Why It Works: Global and Indian Examples

West Bengal (India)

In the 1970s and 1980s, land reform under Operation Barga dramatically increased agricultural productivity and reduced rural inequality. Sharecroppers were given rights, which incentivized better cultivation. West Bengal’s rural poverty fell rapidly during this period.

South Korea

Post-war South Korea implemented bold land reform under U.S. guidance. By redistributing land to tenant farmers and formalizing titles, South Korea not only eliminated feudalism but also laid the foundation for its rapid industrialization and rise to a high-income country.

Japan

After World War II, Japan’s land reform broke the power of large landlords and turned tenants into independent farmers. This created a new middle class and helped Japan avoid the social unrest seen in many other Asian countries.

Taiwan

Taiwan’s land-to-the-tiller program gave tenant farmers full ownership of land. The result? Explosive agricultural growth and the release of rural surplus labor to support Taiwan’s tech revolution.

These examples show that land reform is not about class conflict—it’s about creating the conditions for rapid economic takeoff.

Beyond Land: Building Bihar’s Digital and Knowledge Economy

While roads, bridges, and electricity are foundational, universal 5G access is now even more critical. Why? Because Bihar must leapfrog into the knowledge economy.

Just as Silicon Valley grew out of Stanford and San Francisco, “Silicon Ganga” can rise in Patna. With universal 5G, digital platforms can emerge that connect Bihari youth to the world—sending yoga teachers, tutors, coders, and artisans abroad virtually.

Online Work from Home – Ghar Baithe Baithe

  • A teacher in Bhagalpur can tutor a child in Boston.

  • A yoga instructor in Siwan can run a global wellness course.

  • A coder in Gaya can freelance for a startup in Berlin.

All this requires digital skills and connectivity, and both start with land security. Secure, documented land allows families to invest in education, health, and home-based business setups.

Conclusion: Land Reform Is Not Optional—It’s Urgent

Bihar’s story must change. Land reform is not about taking from one and giving to another—it’s about unlocking the economic potential trapped in inequality, uncertainty, and fragmentation.

It’s about turning Bihar’s millions of landless into entrepreneurs.

It’s about creating prosperity from the bottom up, not waiting for trickle-down.

It’s about a Bihar where land becomes the launchpad for a knowledge economy, where “Silicon Ganga” thrives, and where every family has not just dignity, but also opportunity.

Let land reform be the magic bullet that sparks Bihar’s true renaissance.


เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ: เคฌिเคนाเคฐ เค•े เค‰เคœ्เคœ्เคตเคฒ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคœाเคฆुเคˆ เคšाเคฌी

เคฌिเคนाเคฐ เคเค• เคเคธे เคฎोเคก़ เคชเคฐ เค–เคก़ा เคนै เคœเคนाँ เคธे เคตเคน เคเค• เคฌเคก़े เคฌเคฆเคฒाเคต เค•ी เค“เคฐ เคฌเคข़ เคธเค•เคคा เคนै। เค…เคชเคจी เคธเคฎृเคฆ्เคง เคเคคिเคนाเคธिเค• เคตिเคฐाเคธเคค, เค‰เคชเคœाเคŠ เคญूเคฎि เค”เคฐ เคฎेเคนเคจเคคी เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เค•े เคธाเคฅ, เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคชाเคธ เคตเคน เคธเคฌ เค•ुเค› เคนै เคœो เค‡เคธे เคญाเคฐเคค เค•े เคตिเค•ाเคธ เค‡ंเคœเคจ เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•ी เคธเคฌเคธे เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคถเคฐ्เคค เคนै — เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ।

เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค…เค•्เคธเคฐ เคœो เคกเคฐ เค”เคฐ เค—เคฒเคคเคซเคนเคฎिเคฏाँ เคซैเคฒाเคˆ เคœाเคคी เคนैं, เคตे เคคเคฅ्เคฏ เคธे เคชเคฐे เคนैं। เคฏเคน เค•ोเคˆ เคตเคฐ्เค—-เคธंเค˜เคฐ्เคท เคจเคนीं เคนै เค”เคฐ เคจ เคนी เคœเคฌเคฐเคจ เคธंเคชเคค्เคคि เค›ीเคจเคจे เค•ा เคช्เคฐเคธ्เคคाเคต। เคฏเคน เคเค• เคธाเคा เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•ी เคธोเคš เคนै, เคœो เค†เคงुเคจिเค• เคคเค•เคจीเค•, เคธเคฎाเคตेเคถी เค†เคฐ्เคฅिเค• เคคเคฐ्เค• เค”เคฐ เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคจเคต เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै।

เคฎुเค–्เคฏ เคคเคฐ्เค•: เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคธเคญी เค•ो เค…เคงिเค• เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฌเคจाเคคा เคนै

เคฎाเคจ เคฒीเคœिเค เค†เคชเค•े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ 50 เคฌीเค˜ा เคœ़เคฎीเคจ เคนै। เค…เคญी เค‡เคธ เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค ₹30 เคฒाเค– เคช्เคฐเคคि เคฌीเค˜ा เคนै। เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เค†เคชเค•ी เค•ुเคฒ เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค ₹15 เค•เคฐोเคก़ เคนै। เค…เคฌ เค…เค—เคฐ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคฒाเค—ू เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เค…เคงिเค•เคคเคฎ เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคธीเคฎा เคคเคฏ เค•ी เคœाเคคी เคนै, เคคो เค†เคชเค•ी เคœ़เคฎीเคจ เค˜เคŸเค•เคฐ 25 เคฌीเค˜ा เคฐเคน เคœाเคคी เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•े เคฌाเคฆ เคœैเคธे เคนी เคตिเค•ाเคธ เค•ी เคฒเคนเคฐ เคšเคฒเคคी เคนै — เคธเคก़เค•ें เคฌเคจเคคी เคนैं, เคซैเค•्เคŸ्เคฐिเคฏाँ เค†เคคी เคนैं, เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•เคจेเค•्เคŸिเคตिเคŸी เค”เคฐ 5G เคชเคนुँเคšเคคा เคนै — เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค เคฌเคข़เค•เคฐ ₹70 เคฒाเค– เคช्เคฐเคคि เคฌीเค˜ा เคนो เคœाเคคी เคนै।

เค…เคฌ เค†เคชเค•ी เค•ुเคฒ เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค ₹17.5 เค•เคฐोเคก़ เคนो เค—เคˆ เคนै — เค•เคฎ เคœ़เคฎीเคจ เค•े เคธाเคฅ เคญी เค†เคช เคชเคนเคฒे เคธे เค…เคงिเค• เคธंเคชเคจ्เคจ เคนैं। เค•्เคฏों? เค•्เคฏोंเค•ि เคตिเค•ाเคธ เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคค เคฌเคข़ाเคคा เคนै เค”เคฐ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคธเคฎाเคตेเคถी เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เค–ोเคฒเคคा เคนै।

เค”เคฐ เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เค•ीเคฎเคค เค•ी เคฌाเคค เคจเคนीं เคนै — เค†เคชเค•ी เคœ़เคฎीเคจ เค…เคฌ เคชเคนเคฒे เคธे เค…เคงिเค• เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคฌเคจ เค—เคˆ เคนै, เคœिเคธเคธे เค†เคชเค•ी เค†เคฎเคฆเคจी เคญी เคฌเคข़เคคी เคนै।

เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เค•्เคฐांเคคि เค•े เคคीเคจ เคธ्เคคंเคญ

1. เคธैเคŸेเคฒाเค‡เคŸ เคคเค•เคจीเค• เคธे เคญूเคฎि เค•ा เคกिเคœिเคŸเคฒीเค•เคฐเคฃ

เค‰เคชเค—्เคฐเคน เค”เคฐ เคญौเค—ोเคฒिเค• เคคเค•เคจीเค•ों เค•े เคœ़เคฐिเค เคนเคฐ เคเค• เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เคธเคŸीเค• เคธीเคฎांเค•เคจ เค”เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒीเค•เคฐเคฃ เค•िเคฏा เคœाเค। เค‡เคธเคธे เคตिเคตाเคฆ เค˜เคŸेंเค—े, เค…เคคिเค•्เคฐเคฎเคฃ เคฐुเค•ेเค—ा เค”เคฐ เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนोเค—ा।

2. เค†เคงाเคฐ เคธे เคœुเคก़ा เคœ़เคฎीเคจ เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต

เคนเคฐ เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค†เคงाเคฐ เค•ाเคฐ्เคก เคธे เคœोเคก़ा เคœाเค เคคाเค•ि เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เคฌเคจी เคฐเคนे। เค‡เคธเคธे เคฌैंเค• เคœ़เคฎीเคจ เค•ो เคฌंเคงเค• เคฎाเคจเค•เคฐ เค‹เคฃ เคฆेเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคนोंเค—े। เคœिเคจ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคฎिเคฒेเค—ी, เคตे เค…เคฌ เคฌिเคœเคจेเคธ เคถुเคฐू เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคฌเคš्เคšों เค•ो เคธ्เค•ूเคฒ เคญेเคœ เคธเค•เคคे เคนैं, เค”เคฐ เค—เคฐीเคฌी เค•े เคšเค•्เคฐ เค•ो เคคोเคก़ เคธเค•เคคे เคนैं।

3. เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐ

เคเค• เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคนो — เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคเค• เค›ोเคŸा เคญूเค–ंเคก เคนो। เคฏเคน เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เคชเคนुँเคšाเคจे เค•ी เคฏोเคœเคจा เคจเคนीं เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เคเค• เคเคธी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคนै เคœเคนाँ เคนเคฐ เคจाเค—เคฐिเค• เค•ी เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฎें เคนिเคธ्เคธेเคฆाเคฐी เคนो เค”เคฐ เคธเคฌเค•ो เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคฒाเคญ เคฎिเคฒे।

เคฆुเคจिเคฏा เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เคธे เคช्เคฐेเคฐเคฃाเคँ

เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฌंเค—ाเคฒ (เคญाเคฐเคค)

1970–80 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें ‘เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌเคฐ्เค—ा’ เค•े เคคเคนเคค เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค–เคค्เคฎ เค•เคฐ เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐों เค•ो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเค เค—เค। เค‡เคธเคธे เค•ृเคทि เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค†เคฏ เคฎें เคฌเคก़ी เคตृเคฆ्เคงि เคนुเคˆ।

เคฆเค•्เคทिเคฃ เค•ोเคฐिเคฏा

เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคตिเคถ्เคต เคฏुเคฆ्เคง เค•े เคฌाเคฆ เคตเคนाँ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•े เคœ़เคฐिเค เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เค”เคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคฆी เค—เคˆ। เคฏเคน เคธुเคงाเคฐ เค”เคฆ्เคฏोเค—ीเค•เคฐเคฃ เค•ी เคจींเคต เคฌเคจा।

เคœाเคชाเคจ

เคฏुเคฆ्เคง เค•े เคฌाเคฆ เคœ़เคฎीเคจ เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ เคจे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคฌเคจाเคฏा, เคœिเคธเคธे เคเค• เคจเคฏा เคฎเคง्เคฏเคฎ เคตเคฐ्เค— เคฌเคจा เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เค…เคธ्เคฅिเคฐเคคा เคŸเคฒी।

เคคाเค‡เคตाเคจ

'เคญूเคฎि เค•िเคธाเคจ เค•ो' เคฏोเคœเคจा เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค•िเคธाเคจों เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธเคธे เค•ृเคทि เคตिเค•ाเคธ เคฎें เค‰เค›ाเคฒ เค†เคฏा เค”เคฐ เคฆेเคถ เคจे เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी เคธेเค•्เคŸเคฐ เคฎें เค•्เคฐांเคคि เค•ी।

เค‡เคจ เคธเคญी เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•ा เคœ़เคฐिเคฏा เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै।

เค†เค—े เค•ी เคฐाเคน: เคกिเคœिเคŸเคฒ เค”เคฐ เคœ्เคžाเคจ เค†เคงाเคฐिเคค เคฌिเคนाเคฐ

เคธเคก़เค•ें เค”เคฐ เคชुเคฒ เคœเคฐूเคฐी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เค•े เคฆौเคฐ เคฎें เคฏूเคจिเคตเคฐ्เคธเคฒ 5G เค•เคจेเค•्เคŸिเคตिเคŸी เค‰เคธเคธे เคญी เค…เคงिเค• เคœเคฐूเคฐी เคนै। เค•्เคฏों? เค•्เคฏोंเค•ि เคฌिเคนाเคฐ เค•ो เคธीเคงे เคœ्เคžाเคจ เค†เคงाเคฐिเคค เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฎें เค›เคฒांเค— เคฒเค—ाเคจी เคšाเคนिเค।

เคœैเคธे เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคฎें เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เคตैเคฒी เค‰เคญเคฐा, เคตैเคธे เคนी “เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เค—ंเค—ा” เคชเคŸเคจा เคธे เค‰เคญเคฐ เคธเค•เคคा เคนै। เคœเคนाँ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคช्เคฒेเคŸเคซ़ॉเคฐ्เคฎ เค•े เคœ़เคฐिเค เคฌिเคนाเคฐी เคฏुเคตा เคฆुเคจिเคฏा เคญเคฐ เคธे เคœुเคก़ เคธเค•ें — เคฏोเค— เคถिเค•्เคทเค•, เคŸ्เคฏूเคŸเคฐ, เค•ोเคกเคฐ เค”เคฐ เคถिเคฒ्เคชเค•ाเคฐ เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคธเค•ें।

เค˜เคฐ เคฌैเค े เค•ाเคฎ — "เค˜เคฐ เคฌैเค े-เคฌैเค े เคฆुเคจिเคฏा เคธे เคœुเคก़ाเคต"

  • เคญाเค—เคฒเคชुเคฐ เค•ा เคถिเค•्เคทเค• เคฌोเคธ्เคŸเคจ เค•े เคฌเคš्เคšे เค•ो เคชเคข़ाเค।

  • เคธिเคตाเคจ เค•ा เคฏोเค— เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเค• เคตैเคถ्เคตिเค• เค•्เคฒाเคธ เคฒे।

  • เค—เคฏा เค•ा เค•ोเคกเคฐ เคฌเคฐ्เคฒिเคจ เค•ी เค•ंเคชเคจी เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เค•เคฐे।

เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคœ़เคฐूเคฐी เคนै — เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคœ़เคฎीเคจ เค•ा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต, เคคाเค•ि เคชเคฐिเคตाเคฐ เคถिเค•्เคทा เค”เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏों เคฎें เคจिเคตेเคถ เค•เคฐ เคธเค•ें।

เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท: เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคตिเค•เคฒ्เคช เคจเคนीं, เคœ़เคฐूเคฐเคค เคนै

เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เค•เคนाเคจी เค•ो เค…เคฌ เคฌเคฆเคฒเคจा เคนोเค—ा। เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ोเคˆ เค•เคŸ्เคŸเคฐเคชंเคฅी เคจीเคคि เคจเคนीं เคนै — เคฏเคน เคเค• เค†เคฐ्เคฅिเค• เค•्เคฐांเคคि เค•ा เค†เคงाเคฐ เคนै।

เคฏเคน เคธिเคฐ्เคซ เคธंเคชเคค्เคคि เคจเคนीं เคฆेเคคा, เคฏเคน เค†เคค्เคฎเคธเคฎ्เคฎाเคจ เค”เคฐ เค…เคตเคธเคฐ เคฆेเคคा เคนै।

เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เคœ़เคฎीเคจ เคจเคนीं เคฆेเคคा, เคฏเคน เคญเคตिเคท्เคฏ เคฆेเคคा เคนै।

เค…เคฌ เคตเค•्เคค เคนै เค•ि เคนเคฎ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ो เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เคชुเคจเคฐ्เคœाเค—เคฐเคฃ เคฏाเคค्เคฐा เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคฌเคจाเคं।
เค†เค‡เค, เคญूเคฎि เค•ो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคจเคนीं, เค…เคตเคธเคฐ เคฌเคจाเคं — เค”เคฐ เคเค• เคจเค เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เคจींเคต เคฐเค–ें।




at No comments:
Labels: , , , , ,

Friday, June 20, 2025

Bihar: Land Reform That Pays for Itself

 


Bihar: Land Reform That Pays for Itself

Bihar is a state brimming with potential, but shackled by a centuries-old legacy of unequal land ownership. At the heart of this inequality lies a stark statistic: the upper castes, accounting for less than 20% of Bihar’s population, control nearly 80% of the land. This imbalance isn’t just a moral problem—it’s an economic bottleneck that chokes the state’s growth.

But there is a way forward. A land reform program—if designed smartly—can unlock Bihar’s growth and prosperity without punishing those who currently hold land. This isn’t about Robin Hood economics. It’s about building an inclusive, self-reinforcing engine of development where everyone wins.

The Logic of Productive Redistribution

Redistributing land to landless families isn’t just a political or ethical imperative; it’s an economic catalyst. When poor families are given small plots of land, they gain something crucial: collateral. Land ownership empowers them to access bank loans, start micro and small enterprises, and participate meaningfully in the local economy. Entire communities can pool their resources to launch agro-industries, food processing units, or even cooperatives in dairy, textiles, and manufacturing.

And here’s the catch: the original landowners don’t lose out. As economic activity grows across Bihar, the value of all land increases—including the land they continue to own. Roads are built, schools open, local markets boom, and investors pay attention. Prosperity spreads, lifting all boats.

SEZs and Agro-Industrial Corridors

Special Economic Zones (SEZs) and agro-based industrial corridors are the next layer. But again, instead of fighting landowners for land acquisition—often leading to conflict, compensation disputes, and political delays—there’s a better idea: equity.

If landowners contribute their land for new industrial zones, they can receive equity stakes in the ventures built upon it. This turns passive land wealth into active participation in Bihar’s future. A new food processing plant in Muzaffarpur, for instance, could be partly owned by the very farmers whose land made it possible.

This co-ownership model ensures buy-in, reduces resistance, and aligns interests. And in many cases, the returns from equity in a thriving enterprise can far exceed the returns from leasing or selling agricultural land.

The Bihar Multiplier

Land reform, done right, triggers a Bihar-specific multiplier effect. Unlike FDIs or large infrastructure loans that often bypass rural households, land redistribution goes directly to people who will use it. It stimulates entrepreneurship, raises rural incomes, boosts consumption, and builds long-term resilience.

Imagine a Bihar where every family owns land. Where small villages see local banks bustling with loan applications not for weddings but for business plans. Where school enrollments rise because families now have income security. Where the educated youth no longer flee to Delhi or Mumbai, but stay and build in Bihar.

Conclusion: Growth Rooted in Justice

The future of Bihar lies in unlocking the vast economic potential buried in its soil—literally. Land reform is not just fair policy; it is smart economics. It pays for itself through unleashed productivity, surging enterprise, and collective prosperity.

Landowners don’t lose. They lead the change—and profit from it.

It’s time Bihar turned its land into its launchpad.



เคฌिเคนाเคฐ: เคตเคน เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคœो เค–ुเคฆ เค…เคชเคจे เค–เคฐ्เคš เคจिเค•ाเคฒเคคा เคนै

เคฌिเคนाเคฐ เคธंเคญाเคตเคจाเค“ं เคธे เคญเคฐा เคฐाเคœ्เคฏ เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคธเคฆिเคฏों เคชुเคฐाเคจी เคญूเคฎि เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค•ी เค…เคธเคฎाเคจเคคा เค‡เคธเค•ी เคคเคฐเค•़्เค•़ी เค•ो เคœเค•เคก़े เคนुเค เคนै। เคเค• เค•เคก़เคตा เคธเคš เคฏเคน เคนै เค•ि เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เค•ुเคฒ เค†เคฌाเคฆी เค•ा เค•ेเคตเคฒ 20% เคธे เคญी เค•เคฎ เคนिเคธ्เคธा, เคฏाเคจी เคŠंเคšी เคœाเคคिเคฏों เค•े เคฒोเค—, เคฐाเคœ्เคฏ เค•ी เคฒเค—เคญเค— 80% เคœ़เคฎीเคจ เค•े เคฎाเคฒिเค• เคนैं। เคฏเคน เคธिเคฐ्เคซ़ เคธाเคฎाเคœिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เค•ा เคฎाเคฎเคฒा เคจเคนीं เคนै—เคฏเคน เคเค• เค†เคฐ्เคฅिเค• เค…เคตเคฐोเคง เคนै, เคœो เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เคช्เคฐเค—เคคि เค•ो เคฐोเค•เคคा เคนै।

เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคนै। เคฏเคฆि เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ो เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจी เคธे เคฒाเค—ू เค•िเคฏा เคœाเค, เคคो เคฏเคน เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เค†เคฐ्เคฅिเค• เคคเคฐเค•्เค•ी เค•ो เคจ เค•ेเคตเคฒ เคธंเคญเคต เคฌเคจा เคธเค•เคคा เคนै เคฌเคฒ्เค•ि เคตเคน เคญी เคฌिเคจा เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•ो เคจुเค•़เคธाเคจ เคชเคนुंเคšाเค। เคฏเคน เค•ोเคˆ ‘เคฐॉเคฌिเคจเคนुเคก เคจीเคคि’ เคจเคนीं เคนै, เคœเคนाँ เค…เคฎीเคฐों เคธे เคฒेเค•เคฐ เค—़เคฐीเคฌों เค•ो เคฆिเคฏा เคœाเค। เคฏเคน เคเค• เคธเคฎाเคตेเคถी เค”เคฐ เคšเคคुเคฐ เคฐเคฃเคจीเคคि เคนै, เคœिเคธเคฎें เคธเคญी เค•ो เคซ़ाเคฏเคฆा เคนोเคคा เคนै।

เค‰เคค्เคชाเคฆเค• เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ เค•ी เคธเคฎเคเคฆाเคฐी

เคœ़เคฎीเคจ เคฐเคนिเคค เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ो เคœ़เคฎीเคจ เคฆेเคจा เค•ेเคตเคฒ เคจैเคคिเค• เคฏा เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคจเคนीं เคนै—เคฏเคน เคเค• เค†เคฐ्เคฅिเค• เค‡ंเคœเคจ เคนै। เคœเคฌ เค—़เคฐीเคฌ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ो เค›ोเคŸी เคœ़เคฎीเคจ เคฎिเคฒเคคी เคนै, เคคो เค‰เคจ्เคนें เคธเคฌเคธे เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคšीเคœ़ เคฎिเคฒเคคी เคนै: เคธंเคชเคค्เคคि เคœो เคฌैंเค• เคฎें เค—िเคฐเคตी เคฐเค–ी เคœा เคธเค•े। เคฏเคน เค‰เคจ्เคนें เคฒोเคจ เคชाเคจे, เค›ोเคŸे เค‰เคฆ्เคฏोเค— เคถुเคฐू เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เค†เคฐ्เคฅिเค• เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เคฎें เคญाเค— เคฒेเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฆेเคคा เคนै। เค—ांเคต-เค—ांเคต เคฎें เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎिเคฒเค•เคฐ เคกेเคฏเคฐी, เค•ृเคทि เคช्เคฐเคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ, เคนเคฅเค•เคฐเค˜ा, เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‰เคฆ्เคฏोเค— เคถुเคฐू เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เค”เคฐ เคธเคฌเคธे เคœ़เคฐूเคฐी เคฌाเคค: เคœ़เคฎींเคฆाเคฐ เคนाเคฐเคคे เคจเคนीं เคนैं। เคœैเคธे-เคœैเคธे เค†เคฐ्เคฅिเค• เค—เคคिเคตिเคงि เคฌเคข़เคคी เคนै, เคชूเคฐे เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ी เคœ़เคฎीเคจों เค•ी เค•़ीเคฎเคคें เคฌเคข़เคคी เคนैं—เค‰เคจเค•ी เคญी เคœो เคตे เค…เคชเคจे เคชाเคธ เคฐเค–เคคे เคนैं। เคฌाเคœ़ाเคฐ เคซเคฒे-เคซूเคฒेเค—ा, เคธเคก़เค•ें เคฌเคจेंเค—ी, เคธ्เค•ूเคฒ เค–ुเคฒेंเค—े, เคจिเคตेเคถเค• เค†เคँเค—े—เค”เคฐ เคธंเคชเคจ्เคจเคคा เคนเคฐ เค•ोเคจे เคฎें เคชเคนुँเคšेเค—ी।

SEZ เค”เคฐ เค•ृเคทि-เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เค—เคฒिเคฏाเคฐे

เคตिเคถेเคท เค†เคฐ्เคฅिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ (SEZ) เค”เคฐ เค•ृเคทि-เค†เคงाเคฐिเคค เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เค—เคฒिเคฏाเคฐे เค…เค—เคฒा เค•़เคฆเคฎ เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เคฏเคนाँ เคญी, เคœ़เคฎीเคจ เค…เคงिเค—्เคฐเคนเคฃ เค•े เคฒिเค เคŸเค•เคฐाเคต เคฏा เคœ़เคฌเคฐเคฆเคธ्เคคी เค•ी เคฌเคœाเคฏ เคเค• เคฌेเคนเคคเคฐ เคคเคฐीเค•ा เคนै: เคนिเคธ्เคธेเคฆाเคฐी।

เค…เค—เคฐ เคœ़เคฎींเคฆाเคฐ เค…เคชเคจी เคœ़เคฎीเคจ เคฆेเค•เคฐ เค‡เคจ เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เคฎें เคธाเคेเคฆाเคฐ เคฌเคจเคคे เคนैं, เคคो เค‰เคจ्เคนें เค•ंเคชเคจिเคฏों เคฎें เค‡เค•्เคตिเคŸी (เคถेเคฏเคฐ) เคฎिเคฒ เคธเค•เคคी เคนै। เค‡เคธเคธे เคœ़เคฎीเคจ เคเค• เคจिเคท्เค•्เคฐिเคฏ เคธเคฎ्เคชเคค्เคคि เคธे เคเค• เคธเค•्เคฐिเคฏ เคจिเคตेเคถ เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคœाเคคी เคนै। เคฎเคธเคฒเคจ, เคฎुเคœ़เคซ्เคซเคฐเคชुเคฐ เคฎें เคฌเคจเคจे เคตाเคฒा เค•ोเคˆ เคซूเคก เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เคช्เคฒांเคŸ, เค‰เคจ เค•िเคธाเคจों เค•ी เคญी เคฎिเคฒ्เค•िเคฏเคค เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคœिเคจเค•ी เคœ़เคฎीเคจ เคธे เคตเคน เคธंเคญเคต เคนुเค†।

เคฏเคน เคฎॉเคกเคฒ เคธंเค˜เคฐ्เคท เค•ो เคŸाเคฒเคคा เคนै, เคธเคนเคฎเคคि เค”เคฐ เคญाเค—ीเคฆाเคฐी เค•ो เคฌเคข़ाเคคा เคนै, เค”เคฐ เคฆीเคฐ्เค˜เค•ाเคฒिเค• เคฒाเคญ เคฆेเคคा เคนै।

เคฌिเคนाเคฐ เค—ुเคฃเค• เคช्เคฐเคญाเคต (Bihar Multiplier)

เคธเคนी เคคเคฐीเค•े เคธे เค•िเคฏा เค—เคฏा เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคเค• เค†เคฐ्เคฅिเค• เค—ुเคฃเค• เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै। เคœเคนाँ FDI เคฏा เคฌाเคนเคฐी เคจिเคตेเคถ เค…เค•्เคธเคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคœเคจเคธंเค–्เคฏा เค•ो เค›ू เคจเคนीं เคชाเคคा, เคตเคนीं เคญूเคฎि เคตिเคคเคฐเคฃ เคธीเคงा เค—़เคฐीเคฌों เคคเค• เคชเคนुँเคšเคคा เคนै। เคฏเคน เค‰เคฆ्เคฏเคฎเคถीเคฒเคคा เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคคा เคนै, เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค†เคฏ เคฌเคข़ाเคคा เคนै, เค–เคชเคค เค•ो เค—เคคि เคฆेเคคा เคนै, เค”เคฐ เค†เคค्เคฎเคจिเคฐ्เคญเคฐเคคा เคฒाเคคा เคนै।

เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ीเคœिเค, เคเค• เคฌिเคนाเคฐ เคœเคนाँ เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ เค…เคชเคจी เคœ़เคฎीเคจ เคนो। เค—ाँเคตों เคฎें เคฌैंเค• เคต्เคฏाเคตเคธाเคฏिเค• เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคฒिเค เคฒोเคจ เคฆेเคจे เคฎें เคต्เคฏเคธ्เคค เคนों। เคธ्เค•ूเคฒों เคฎें เคจाเคฎांเค•เคจ เคฌเคข़े เค•्เคฏोंเค•ि เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•े เคชाเคธ เค…เคฌ เคธुเคฐเค•्เคทा เคนै। เคฏुเคตा เคชเคฒाเคฏเคจ เคจ เค•เคฐें, เคฌเคฒ्เค•ि เคฏเคนीं เคชเคฐ เคฌिเคœ़เคจेเคธ เค–เคก़ा เค•เคฐें।

เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท: เคจ्เคฏाเคฏ เคธे เคชैเคฆा เคนुเคˆ เคช्เคฐเค—เคคि

เคฌिเคนाเคฐ เค•ा เคญเคตिเคท्เคฏ เค‰เคธเค•ी เคงเคฐเคคी เคฎें เคนी เคฆเคซ़्เคจ เค‰เคธ เค†เคฐ्เคฅिเค• เค•्เคทเคฎเคคा เค•ो เค–ोเคฒเคจे เคฎें เคนै। เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ेเคตเคฒ เคธाเคฎाเคœिเค• เคจ्เคฏाเคฏ เคจเคนीं, เคตเคน เคเค• เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เค†เคฐ्เคฅिเค• เคจीเคคि เคนै। เคฏเคน เค–ुเคฆ เค…เคชเคจे เคฒिเค เคฐाเคธ्เคคा เคฌเคจाเคคा เคนै—เคจिเคตेเคถ, เคจเคตाเคšाเคฐ, เค”เคฐ เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•े เคœ़เคฐिเคฏे।

เคœ़เคฎींเคฆाเคฐ เคนाเคฐเคคे เคจเคนीं เคนैं। เคตे เคนी เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•े เคธूเคค्เคฐเคงाเคฐ เคฌเคจ เคธเค•เคคे เคนैं—เค”เคฐ เคซ़ाเคฏเคฆा เคญी เค‰เค ा เคธเค•เคคे เคนैं।

เค…เคฌ เคธเคฎเคฏ เค† เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฌिเคนाเคฐ เค…เคชเคจी เคœ़เคฎीเคจ เค•ो เคนी เค…เคชเคจा เคฒॉเคจ्เคšเคชैเคก เคฌเคจाเค।




A Flourishing Bihar Through Inclusive Land Reform: The Case for Redistribution
Game Changers for Bihar: A Bold Vision for Transformation
Creating Massive Private Sector Jobs Across Bihar: The Prashant Kishor Formula


Data Colonization

A Concrete Five-Year Plan for Bihar
Prashant Kishor Must Be Jan Suraaj’s CM Candidate
Prashant Kishor: Bihar 2025
Can Meritocracy and Multiparty Democracy Coexist? Rethinking Elections for a Data-Driven Era
The Meritocratic Governance Party (MGP)

China: Meritocracy? Autocracy?

at No comments:
Labels: , ,

Thursday, June 19, 2025

A Flourishing Bihar Through Inclusive Land Reform: The Case for Redistribution



๐ŸŒพ A Flourishing Bihar Through Inclusive Land Reform: The Case for Redistribution

1. The Current Landscape of Land Ownership in Bihar

Recent data paints a stark picture: land ownership in Bihar remains highly skewed along caste lines, with upper castes (roughly 15% of the population) controlling around 78% of the land (asiatimes.com). Scheduled Castes own far less than their population share, and over one-third of cultivable land operates under sharecropping (bataidari), often trapping tenant farmers in cycles of debt (en.wikipedia.org). Agricultural Census 2015‑16 shows small and marginal holdings dominate, with average holdings around 2–3 acres per household in surveyed villages (ageconsearch.umn.edu).

Digitization and governance are improving: over 90% of mutation and land record applications in Patna have been resolved recently, aided by digital helplines and the launch of a land‑services call centre (india.gov.in). Yet, entrenched inequality persists, preventing millions of families from using land as collateral for credit.

2. Why Redistribute Land? A Win–Win for All

  • For marginalized households: Even a small plot (say 0.1–0.2 acres) can serve as collateral, unlocking micro‑credit for small businesses, farm diversification, and green growth—from poultry to solar pumps.

  • For large landholders: A vibrant rural economy raises land values across the board. Redistributing small plots stimulates local markets, increases demand for agriproducts, and enhances infrastructure—benefitting all landowners.

  • For the state: Stronger rural enterprises widen the tax base and reduce poverty, aligning with Bihar’s goals of inclusive growth.

3. Lessons from Successful Reforms

๐Ÿ“Œ Operation Barga (West Bengal)

Between 1978–1985, West Bengal registered sharecroppers’ rights, preventing eviction and guaranteeing fair crop shares (asiatimes.com, en.wikipedia.org, en.wikipedia.org). It led to higher yields, lower rural poverty, and more bank credit for tenants—without dismantling landowners’ holdings.

๐Ÿ“Œ Bihar’s Own Heritage: Zamindari Abolition (1950)

Post-independence reforms under Shri Krishna Sinha abolished intermediaries, securing land rights for farmers—though later efforts stalled (en.wikipedia.org).

๐Ÿ“Œ Homestead Land Grants

In 2022, Bihar launched a mobile-app–enabled scheme granting 5 decimals of homestead land to SC/ST/OBC landless families (en.wikipedia.org)—a clear step in the right direction.

4. Proposed Program: “Bihari Agrarian Upliftment & Enterprise Scheme (BAUES)”

Phase 1: Identify & Digitize

  • Conduct a special survey using Bhลซ‑Survekshan and Bhลซ‑Naksha, resolving disputes as per Dec 2024 guidelines (cdnbbsr.s3waas.gov.in).

  • Create a consolidated registry of landless and near‑landless families using digital helpline/CSP infrastructure (dlrs.bihar.gov.in).

Phase 2: Homestead Parcel Allocation

  • Allocate 5–10 decimals of state or surplus ceiling land per family, granting full titles and mutation records.

  • Register tenants and sharecroppers into legal tenancy lists (ร  la Operation Barga), granting rights and crop-share agreements.

Phase 3: Credit & Capacity Building

  • Partner with NABARD and micro‑finance institutions to offer small loans backed by the homestead plot.

  • Provide skills training—agri‑enterprises, digital skills, micro‑services—with support hubs at block level (leveraging CSC centres).

Phase 4: Incentives for Landholders

Phase 5: Monitoring & Impact Evaluation

  • Use land‑services helplines, DSP-reviewed mutation ROs, and mobile apps to track allocations and credit use.

  • Commission independent audits on rural incomes, loan repayment, and farmland values.

5. Why Large Landholders Should Back This

  • Higher asset values: Productive villages attract businesses, schools, and infrastructure, increasing land prices.

  • Social license: Being champions of equitable growth boosts public reputation.

  • Avoid conflict: A smooth negotiated reform reduces risk of expropriation or political backlash.

6. Bihar 2030: A Vision

Picture a Bihar where every family holds a plot to build, grow, or collateralize. Women land‑owners rise above 12.8% (indiastatbihar.com, researchgate.net). Rural artisans, digital tutors, dairy co‑ops, solar startups—and small landlords—fuel a diversified, resilient economy.

Land is more than soil—it is dignity. With targeted redistribution and smart incentives, Bihar can leap from agrarian distress to agripreneurial dynamism. And in doing so, every acre—and every landholder—benefits.

Land reform isn’t a zero-sum game. It’s the seedbed of a thriving Bihar—one where justice, growth, and shared value grow together.

References & Data Sources



Game Changers for Bihar: A Bold Vision for Transformation
Creating Massive Private Sector Jobs Across Bihar: The Prashant Kishor Formula


Data Colonization

A Concrete Five-Year Plan for Bihar
Prashant Kishor Must Be Jan Suraaj’s CM Candidate
Prashant Kishor: Bihar 2025
Can Meritocracy and Multiparty Democracy Coexist? Rethinking Elections for a Data-Driven Era
The Meritocratic Governance Party (MGP)

China: Meritocracy? Autocracy?


เคŠเคชเคฐ เคฆिเค เค—เค เคฌ्เคฒॉเค— เคชोเคธ्เคŸ เค•ा เคนिंเคฆी เค…เคจुเคตाเคฆ: 

๐ŸŒพ เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคธเคฎाเคตेเคถी เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ: เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा

1. เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค•ी เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธ्เคฅिเคคि

เคคाเคœा เค†ंเค•เคก़े เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เคฌिเคนाเคฐ เคฎें เคญूเคฎि เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคฌเคนुเคค เค…เคธเคฎाเคจ เคนै। เคฒเค—เคญเค— 15% เค†เคฌाเคฆी เคตाเคฒे เคธเคตเคฐ्เคฃ เคœाเคคिเคฏों เค•े เคชाเคธ เคฒเค—เคญเค— 78% เคญूเคฎि เค•ा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคนै। เค…เคจुเคธूเคšिเคค เคœाเคคिเคฏों เค•े เคชाเคธ เค‰เคจเค•ी เค†เคฌाเคฆी เค•े เค…เคจुเคชाเคค เคธे เค•เคนीं เค•เคฎ เคญूเคฎि เคนै। เคฐाเคœ्เคฏ เค•ी เคฒเค—เคญเค— เคเค• เคคिเคนाเคˆ เค•ृเคทि เคญूเคฎि เคชเคฐ เคฌเคŸाเคˆ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฒाเค—ू เคนै, เคœเคนां เค•िเคธाเคจ เค…เค•्เคธเคฐ เค•เคฐ्เคœ เค•े เคšเค•्เคฐ เคฎें เคซंเคธे เคฐเคนเคคे เคนैं।

เคนाเคฒांเค•ि เคญूเคฎि เคฐिเค•ॉเคฐ्เคกों เค•ा เคกिเคœिเคŸเคฒीเค•เคฐเคฃ เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธेเคตाเค“ं เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคนो เคฐเคนा เคนै—เคชเคŸเคจा़ เคœिเคฒे เคฎें 90% เคธे เค…เคงिเค• เคฎ्เคฏूเคŸेเคถเคจ เค”เคฐ เค†เคตेเคฆเคจ เค…เคฌ เคนเคฒ เคนो เคšुเค•े เคนैं—เคฒेเค•िเคจ เคญूเคฎि เค…เคธเคฎाเคจเคคा เค†เคœ เคญी เคต्เคฏाเคชเค• เคนै। เค‡เคธเค•ा เคธीเคงा เค…เคธเคฐ เคฏเคน เคนै เค•ि เคฒाเค–ों เคชเคฐिเคตाเคฐ เค…เคชเคจी เคญूเคฎि เค•ो เคฌैंเค• เคธे เค‹เคฃ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เค—िเคฐเคตी เคจเคนीं เคฐเค– เคธเค•เคคे।

2. เคญूเคฎि เคชुเคจเคฐ्เคตिเคคเคฐเคฃ เค•्เคฏों เคœ़เคฐूเคฐी เคนै? เคธเคญी เค•े เคฒिเค เคฒाเคญเค•ाเคฐी

  • เค—़เคฐीเคฌ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•े เคฒिเค: เคธिเคฐ्เคซ़ 5 เคธे 10 เคกिเคธเคฎिเคฒ เคญूเคฎि (0.1–0.2 เคเค•เคก़) เคญी เคฌैंเค• เค‹เคฃ เค•े เคฒिเค เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เค—िเคฐเคตी เคนो เคธเค•เคคी เคนै, เคœिเคธเคธे เคตे เค›ोเคŸे เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคถुเคฐू เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคชเคถुเคชाเคฒเคจ เคฏा เค•ृเคทि เคฎें เคตिเคตिเคงเคคा เคฒा เคธเค•เคคे เคนैं।

  • เคฌเคก़े เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•े เคฒिเค: เคœเคฌ เค—ाँเคตों เค•ी เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคธเคฎृเคฆ्เคง เคนोเคคी เคนै, เคคो เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคคें เคญी เคฌเคข़เคคी เคนैं। เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคฌाเคœ़ाเคฐों เคฎें เคฎांเค— เคฌเคข़เคคी เคนै, เคœिเคธเคธे เคธเคญी เคญूเคฎिเคงाเคฐเค•ों เค•ो เคฒाเคญ เคนोเคคा เคนै।

  • เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฒिเค: เคญूเคฎि เค•े เคธเคนाเคฐे เคถुเคฐू เคนुเค เค›ोเคŸे เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค•เคฐ เค†เคงाเคฐ เค•ो เคฌเคข़ाเคคे เคนैं เค”เคฐ เค—เคฐीเคฌी เค˜เคŸाเคคे เคนैं, เคœिเคธเคธे เคฌिเคนाเคฐ เค•ा เคธเคฎाเคตेเคถी เคตिเค•ाเคธ เคนोเคคा เคนै।

3. เคธเคซเคฒ เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐों เคธे เคธीเค–

๐Ÿ“Œ เค‘เคชเคฐेเคถเคจ เคฌเคฐ्เค—ा (เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฌंเค—ाเคฒ)

1978–1985 เค•े เคฌीเคš เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•ाเคจूเคจी เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเค เค—เค, เคœिเคธเคธे เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เค•िเคธाเคจ เค†เคฏ เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคนुเคˆ เค”เคฐ เคฌैंเค• เค‹เคฃ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เค†เคธाเคจ เคนुเค†।

๐Ÿ“Œ เคฌिเคนाเคฐ เค•ी เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เค‰เคจ्เคฎूเคฒเคจ เคฏोเคœเคจा (1950)

เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เค•े เคฌाเคฆ เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เคธिंเคน เค•े เคจेเคคृเคค्เคต เคฎें เคฌिเคนाเคฐ เคจे เคœ़เคฎींเคฆाเคฐी เค‰เคจ्เคฎूเคฒเคจ เค•िเคฏा, เคœिเคธเคธे เคฒाเค–ों เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธीเคงा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคฎिเคฒा—เคนाเคฒांเค•ि เคฌाเคฆ เค•ी เคฏोเคœเคจाเคँ เคงीเคฎी เคนो เค—เคˆं।

๐Ÿ“Œ 5 เคกिเคธเคฎिเคฒ เคญूเคฎि เคฏोเคœเคจा (2022)

เคฌिเคนाเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคเค• เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคเคช เค•े เคœ़เคฐिเค เค…เคจुเคธूเคšिเคค เคœाเคคि, เคœเคจเคœाเคคि เค”เคฐ เคชिเค›เคก़े เคตเคฐ्เค— เค•े เคญूเคฎिเคนीเคจ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ो 5 เคกिเคธเคฎिเคฒ เค†เคตाเคธीเคฏ เคญूเคฎि เคฆेเคจे เค•ी เคฏोเคœเคจा เคถुเคฐू เค•ी—เคฏเคน เคเค• เคธเคŸीเค• เคฆिเคถा เคนै।

4. เคช्เคฐเคธ्เคคाเคตिเคค เคฏोเคœเคจा: “เคฌिเคนाเคฐी เค•ृเคทि เคเคตं เค‰เคฆ्เคฏเคฎिเคคा เค‰เคค्เคฅाเคจ เคฏोเคœเคจा (BAUES)”

เคšเคฐเคฃ 1: เคธเคฐ्เคตेเค•्เคทเคฃ เค”เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒीเค•เคฐเคฃ

  • เคญू-เคจเค•्เคถा เค”เคฐ เคญू-เคธเคฐ्เคตेเค•्เคทเคฃ เคคเค•เคจीเค• เคธे เคต्เคฏाเคชเค• เคญूเคฎि เคธเคฐ्เคตेเค•्เคทเคฃ เค•िเคฏा เคœाเค।

  • เคนेเคฒ्เคชเคฒाเค‡เคจ เค”เคฐ เคเคช्เคธ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคญूเคฎिเคนीเคจ เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ी เคธूเคšी เคคैเคฏाเคฐ เคนो।

เคšเคฐเคฃ 2: เค†เคตाเคธीเคฏ เคญूเค–ंเคก เค†เคตंเคŸเคจ

  • เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคชाเคค्เคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ो 5–10 เคกिเคธเคฎिเคฒ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคฏा เค…เคงिเคถेเคท เคญूเคฎि เคฆी เคœाเค।

  • เคฌเคŸाเคˆเคฆाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•ाเคจूเคจी เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเค เคœाเคं।

เคšเคฐเคฃ 3: เค‹เคฃ เคธुเคตिเคงा เค”เคฐ เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ

  • เคจाเคฌाเคฐ्เคก เค”เคฐ เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซाเค‡เคจेंเคธ เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เคธे เคœोเคก़ा เคœाเค เคคाเค•ि เคฒोเค— เคญूเคฎि เค•े เคฌเคฆเคฒे เค‹เคฃ เคฒे เคธเค•ें।

  • เคฌ्เคฒॉเค• เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เค”เคฐ เคธเคนाเคฏเคคा เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฌเคจाเค เคœाเคं।

เคšเคฐเคฃ 4: เคฌเคก़े เคญूเคฎिเคงाเคฐเค•ों เค•ो เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ

  • เคœ़เคฎीเคจ เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคฌเคก़े เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•ो เคŸैเค•्เคธ เคฎें เค›ूเคŸ, เคตिเคถेเคท เคธเคนเค•ाเคฐी เคฏोเคœเคจाเค“ं เคฎें เคญाเค—ीเคฆाเคฐी เค”เคฐ เคจเคˆ เคญूเคฎि เค‰เคชเคฏोเค— เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เคฎें เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคा เคฎिเคฒे।

  • เคญूเคฎि-เคชूเคฒिंเค— เคœ़ोเคจ เคตिเค•เคธिเคค เค•िเค เคœाเคं (เคœैเคธे เคฌिเคนเคŸा เค•े เคชाเคธ)।

เคšเคฐเคฃ 5: เคจिเค—เคฐाเคจी เค”เคฐ เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ

  • เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคเคช เค”เคฐ เคนेเคฒ्เคชเคฒाเค‡เคจ เคธे เคกेเคŸा เคธंเค—्เคฐเคน เค•िเคฏा เคœाเค।

  • เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคเคœेंเคธिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เค•เคฒเคจ เค•เคฐเคตाเคฏा เคœाเค เค•ि เค•ैเคธे เคฏเคน เคฏोเคœเคจा เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค†เคฏ, เคญूเคฎि เคฎूเคฒ्เคฏ เค”เคฐ เค‹เคฃ เคตाเคชเคธी เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐ เคฐเคนी เคนै।

5. เคฌเคก़े เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•े เคฒिเค เค•्เคฏों เคซाเคฏเคฆेเคฎंเคฆ เคนै เคฏเคน เคฏोเคœเคจा

  • เคญूเคฎि เคฎूเคฒ्เคฏ เคฎें เคตृเคฆ्เคงि: เคœเคฌ เค—ाँเคต เคตिเค•เคธिเคค เคนोंเค—े, เคคो เคœ़เคฎीเคจ เค•ी เค•ीเคฎเคคें เคฌเคข़ेंเค—ी।

  • เคธाเคฎाเคœिเค• เคธเคฎ्เคฎाเคจ: เคธเคฎाเคตेเคถी เคตिเค•ाเคธ เค•े เคธเคฎเคฐ्เคฅเค• เคœ़เคฎींเคฆाเคฐों เค•ी เค›เคตि เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจेเค—ी।

  • เคŸเค•เคฐाเคต เค•ी เคฐोเค•เคฅाเคฎ: เคธ्เคตैเคš्เค›िเค• เค”เคฐ เคธเคฎ्เคฎाเคจเคœเคจเค• เคธुเคงाเคฐ, เคœ़เคฌเคฐเคฆเคธ्เคคी เค•ी เคœ़เคฐूเคฐเคค เคจเคนीं।

6. เคฌिเคนाเคฐ 2030: เคเค• เคธเคชเคจा

เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ीเคœिเค, เคเค• เคเคธा เคฌिเคนाเคฐ เคœเคนां เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคเค• เค›ोเคŸा-เคธा เคญूเค–ंเคก เคนो—เค˜เคฐ เค•े เคฒिเค, เคฆुเค•ाเคจ เค•े เคฒिเค, เคฏा เคฌैंเค• เคธे เค‹เคฃ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค। เคฎเคนिเคฒाเคं เคญी เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เคฎें เคฌเคข़เคคी เคœाเคं। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เค•ाเคฐीเค—เคฐ, เคกिเคœिเคŸเคฒ เคถिเค•्เคทเค•, เคกेเคฏเคฐी เคต्เคฏเคตเคธाเคฏी, เค”เคฐ เค›ोเคŸे เค‰เคฆ्เคฏเคฎी เคเค• เคจเคˆ เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐें।

เคญूเคฎि เค•ेเคตเคฒ เคฎिเคŸ्เคŸी เคจเคนीं เคนोเคคी—เคฏเคน เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคนोเคคी เคนै। เค…เค—เคฐ เคนเคฎ เคญूเคฎि เค•ो เคธเคฎाเคจเคคा เค•े เคธाเคฅ เคตिเคคเคฐिเคค เค•เคฐें เค”เคฐ เคธเคฎเคเคฆाเคฐी เคธे เคฏोเคœเคจाเคँ เคฒाเค—ू เค•เคฐें, เคคो เคฌिเคนाเคฐ เค•ृเคทि เคธंเค•เคŸ เคธे เคเค• เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•ृเคทि-เค‰เคฆ्เคฏเคฎिเคคा เคฎॉเคกเคฒ เค•ी เค“เคฐ เค…เค—्เคฐเคธเคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै।

เค”เคฐ เคœเคฌ เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฒाเคญाเคจ्เคตिเคค เคนोเค—ा, เคคो เคนเคฐ เคœ़เคฎींเคฆाเคฐ เคญी เคธเคฎृเคฆ्เคง เคนोเค—ा।

เคญूเคฎि เคธुเคงाเคฐ เค•ोเคˆ เคนाเคฐ-เคœीเคค เค•ा เค–ेเคฒ เคจเคนीं เคนै। เคฏเคน เคฌिเคนाเคฐ เค•े เคฒिเค เคเค• เค‰เคœ्เคœเคตเคฒ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคนै—เคœเคนाँ เคจ्เคฏाเคฏ, เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เคธाเคा เคฎूเคฒ्เคฏ เคเค• เคธाเคฅ เคซเคฒเคคे-เคซूเคฒเคคे เคนैं।

at No comments:
Labels: , , ,

Tuesday, May 21, 2019

India And Reforms



When Indira Gandhi nationalized banks across India, she called it reforms. When Ronald Reagan orchestrated large scale privatizations across sectors of the US economy, he called it reforms. I guess you want to be seen reforming.

In Germany, they have this concept of lifelong employment. You go to work for a company early in your life, and you stay with that company for much of your working life. And Germany is a top performing economy. It beats the US economy by a wider margin than does the Chinese economy.

There are people who argue for US-style hire and fire policies in India. They call it labor reform. That hire and fire can work. But in India, for many people, or maybe most, if you get fired, you face a certain financial cliff. You might not be able to go grocery shopping in a week. In such a scenario hire and fire might be a catastrophe.

In Japan also they have this concept of lifelong employment. I am not arguing for it. All I am saying is there is no magic pill. Too many people argue if only India were to put in place easy hire and fire, the economy would rocket past the Chinese economy. Not true. Stop looking for magic pills.

A great Indian example was Indian Railways when Laloo Yadav was Railway Minister. Indian Railways is state owned. It is the largest employer in the world. And rule number one for Laloo was, do not fire anyone as we attempt to increase our revenues and profits. Rule number two was, do not raise railway ticket prices. Because "I am a man of the people." Within those two parameters, Laloo managed to usher bumper profits. He managed to slash prices on railway tickets.

So it is not true state-owned companies are always a bad idea. When Modi was Chief Minister of Gujrat he did not nationalize a single state-owned company in his state. Instead, he granted each of them autonomy. The major thing he did was he brought political interference to a halt. They all became profitable.

State-owned companies can work. Private companies can work. Collect data. Assess data. Engage in evidence-based decision making. Do not blindly follow this or that ideology. The proof has to be in the pudding.

When Laloo took over Indian Railways that was in the red, the number one piece of advice was, fire a bunch of people. If you want to turn a profit, fire a bunch of people. Indian Railways is "bloated," he was told. But Laloo knew better. I can not fire people, Laloo said. "I am a man of the people."

He turned Indian Railways around.

Another buzz phrase is land reform. Basically, the idea is it should be much easier for industrialists to buy land. Maybe the idea does not work in India. You are mostly talking about small farmers. That small piece of land is their entire world. They depend on it for their basic food. It is not that they are against industrialization, but what will they eat the day after?

Land pooling is a better idea. You turn those landowners into shareholders in your proposed company. Why will you not look at alternate ideas like these? Chandrababu Naidu successfully implemented that idea as he started work on his dream city Amaravati. And the farmers who participated are happy. Akhilesh Yadav used something similar as he acquired land for the Delhi Lucknow expressway.

The very phrase land acquisition is problematic. It sounds like robbery. Land pooling is a friendlier phrase.






at No comments:
Labels: , , , , , , , , ,
Subscribe to: Posts (Atom)